1976-08-14

The Dutch in Australia

De Nederlanders, zo wordt gezegd, waren de eerste Europeanen die voet op Australische bodem hebben gezet. De Verenigde Oostindische Compagnie riskeerde haar schepen en de levens van hun bemanning voor het lokaas van de veronderstelde rijkdommen in onbekende landen. Gedurende meer dan een eeuw nadat Willem Jansz met zijn schip “Duyfken” in 1606 in Australië landde waarbij een van zijn bemanningsleden door een speer van een Aboriginal werd gedood, hebben de Nederlanders sporadisch voet aan wal gezet en het land geëxploreerd.

Na deze vroege vlagen van interesse lieten de Nederlanders Australie echter op zichzelf en namen praktisch geen deel in de grote immigraties van de negentiende eeuw; ten tijde van de Federatie woonden er slechts 594 Nederlanders in Australie. Na de tweede wereldoorlog moedigde de Nederlandse regering, overspoeld met de problemen van herbouw, emigratie sterk aan terwijl Australie ernstig op zoek was naar mensen. In 1947 waren er in het land dat door Tasman Nieuw Holland was genoemd, 2174 Nederlanders; in 1954 waren er 52,035. Momenteel wonen er bijna 100,000 in Nederland geboren in Australie.

De Nederlanders hebben, althans volgens de rapporten, tot de meest welkome immigranten behoord. Tussen 1947 en 1962 vond 61% van de Nederlandse immigratie plaats op basis van een subsidieregeling, terwijl dit percentage voor de Italianen op 19 percentage lag. Volgens een onderzoek in Melbourne zijn er minder Nederlanders arm; alleen de Duitsers waren beter af dan de Nederlanders. De Nederlanders behoorden tot degenen die het Engels zo snel mogelijk wilden beheersen, zelfs in die mate dat hun kinderen geen Nederlands meer kennen. Een onderzoek in de Latrobe vallei toonde aan dat 84 percent van de Nederlanders in dat gebied thuis Engels spraken.

De Nederlanders hebben geen krachtige pers in hun eigen taal en de Nederlanders en Maltezers zijn de enige immigranten groepen die geen taallessen na school in hun eigen taal hebben. De naturalisatie uitgedrukt als een percentage van degenen die daarvoor in aanmerking konden komen is opgeklommen tot een verbazingwekkend 72, waarbij waarschijnlijk het vervangen van Koningin Juliana door Koningin Elizabeth de grootste moeilijkheid is geweest ondanks deze bereidheid en capaciteit tot integratie zullen er overal problemen zijn bij dergelijke verplaatsingen en in bepaalde opzichten zullen de Nederlanders gelukkig en definitief verschillend blijven.

Een voorbeeld hiervan is de decoratie van hun huizen. Zij hebben bepaalde kenmerken: antieke koperen en tinnen gebruiksvoorwerpen die decoratief worden aangewend; vitrine kastjes, reproducties van Rembrandt, Vermeer en Jan Steen, verzamelingen van zilver en Delft’s Blauw. Deze kunnen voor andere mensen niet belangrijk lijken maar voor hun eigenaren vertegenwoordigen zij dierbare herinneringen en een schakel met hun vroegere thuis. Dit laatste is speciaal belangrijk geworden voor de meerderheid van hen die hier aankwamen in de vijftiger en eerste deel van de zestiger jaren, die welbewust probeerden andere schakels te verbreken. Er zijn minderheden voor wie verwantschap met streek-en geloofsgenoten belangrijk gebleven zijn. Zo zijn er kleine sterke groepen van de gereformeerde kerk die soms borg gestaan hebben voor immigranten uit Holland die zich bij hen aan wilden sluiten. Een van de redenen waarom de Nederlanders niet zo’n gesloten gemeenschap vormden als andere immigranten groepen schijnt te liggen aan het feit dat zij, vergeleken met de Grieken en Italianen, hebben getracht de binnen stad te vermijden en zich vestigden aan de rand van de steden. Soms werd dit gedaan om land te verkrijgen voor bloemen-kwekerijen of voor de tuinbouw, soms alleen maar om ruimte te scheppen voor zichzelf ten opzichte van het overbevolkte Holland. Omdat zij zo verspreid zijn kunnen de Nederlanders zich geïsoleerd voelen, speciaal ten tijde van een crisis. De bekende in Nederland geboren journaliste uit Sydney, Elisabeth Wijnhausen ziet echter bij de Nederlanders die gedurende al deze jaren beschouwd zijn als Australisch meest succes rijke assimilatoren bepaalde vormen van reaktie. De Nederlanders beginnen hun Nederlanderschap te her ontdekken. Zij keren terug tot hun Nederlandse kring en zoeken Nederlandse vormen in hun sociale leven. Dit proces wordt verder aangemoedigd door de nieuw aangekomenen uit Holland. Zij zijn gemiddeld jonger en hebben minder kinderen. Zij hebben meer vertrouwen in hun eigen culturele verbindingen en zullen publiekelijk de Australische tekortkomingen bekritiseren. Zij zijn minder geneigd om hun Nederlander-schap te verbergen. Plotseling is ethnic chique geworden.

John Haynes and J.F. Archibald

assimilation

cultural heritage

The Bulletin

Vol. 098 No. 5019, NX 252

1644905595

Digitised

Copyright varies by issue and article.

Magazine

Sydney, NSW

Judith Rozeboom